ولادت
محمدصادق نجمی، در سال ۱۳۱۵ شمسی، در روستای «هریس» از توابع شبستر، متولد شد. پدر ایشان ثقةالاسلام، حاج میرزا احمد آقا هریسی و چند تن از اجدادشان، از علما و روحانیون مورد اعتماد مردم بوده‌اند. و مادرشان، از سادات کوه کمری است. پدر ایشان، حاج میری آقا، عموی آیت‌الله العظمی حجت رحمة الله علیه می‌باشد. ایشان تا حدود ۱۵ سالگی، در همان روستا که دارای مردمی متدین می باشد، رشد کرده‌اند؛ روستایی که در اثر فراوانی آب، از طراوت و خرمی برخوردار است. مردم این روستا، علاقمند به مذهب و اهل بیت علیه السّلام و پایبند به اصول اخلاقی می‌باشند.
دوران تحصیل
هشت یا نه ساله بود که به مکتب خانه رفتند. تحصیل را با روخوانی قرآن شروع کردند و پس از آن با بخشی از ادبیات فارسی آشنا شدند. در آن روز در مکتب خانه های آذربایجان، «گلستان» سعدی، «نصاب الصبیان»، «تاریخ وصاف»، «ابواب الجنان» و… آموزش داده می‌شد. در تدریس برخی از این کتاب ها، علاوه بر فراگیری ادبیات فارسی، آموزش مسائل اخلاقی نیز مورد توجه بود.
آیت الله نجمی در کنار تحصیل و تدریس، به تحقیق و تالیف در علوم اسلامی نیز توجه خاصی مبذول داشته اند که عامل اصلی این توجه را چنین بیان می فرمایند: در تابستان 1347 مرحوم علامه امینی به بندرشرفخانه تشریف آوردند و در خانه ما اقامت گزیدند. این توقف یک ماهه ایشان سعادتی شد که در محضر ایشان بوده و بهره های بسیار زیاد علمی و معنوی از وجودشان داشته باشند . آیت الله نجمی بخاطر استعدادی که داشتند علامه امینی ایشان را تشویق به تحقیق در زمینه های مختلف علمی فمیکردند و ثمره این تلاش ها و سفرهای علمی ایشان به هندوستان، ترکیه، سوریه و لبنان بود که بیش از بیست کتاب علمی از ایشان تاکنون منتشر شده که برخی از آنها به زبان های عربی، اردو و ترکی نیز ترجمه شده است.
تحصیل در قم و مشهد
آیت الله نجمی نزد پدرشان «جامع المقدمات»، «سیوطی» و «شرح جامی» را فراگرفتند. تقریبا در پانزده سالگی، پدرشان ایشان را به مدرسه «طالبیه تبریز» برد و از آن زمان به بعد من هم به صف طالبان علوم دینی پیوستند. شوق فراوانی نسبت به تحصیل علوم دینی داشتند. پس از یک سال و چند ماه توقف در تبریز و تکمیل کردن درس هایی که نزد پدرشان آغاز کرده و سرانجام در اواخر تابستان سال ۱۳۳۲ ش، رهسپار حوزه علمیه قم شدند و با فضل خداوند در مدرسه فیضیه سکونت گزیدند. ورود ایشان به قم، با ماه محرم سال ۱۳۷۲ ق، مصادف بود، چهار ماه پس از ورودشان به قم، در ماه جمادی الاولی، حضرت آیت‌الله العظمی حجت رحلت کرد.
دوران تحصیل ایشان از این تاریخ تا سال ۱۳۵۹ ش؛ تقریبا حدود سی سال، ادامه داشت. در این مدت، علاوه بر تحصیل و تدریس دروس متداول حوزه علمیه، به تالیف و ترجمه کتاب های متعددی موفق شدند بیشترین تحصیل ایشان در حوزه علمیه قم و بخشی دیگر در حوزه علمیه مشهد بود، زیرا تقریبا نه ماه پس از ورودشان به قم که هوا رو به گرمی می‌رفت، والدینشان به قصد زیارت مشهد، وارد قم شدند و ایشان نیز به همراه آنان به مشهد مقدس عزیمت نمود. در این سفر، پدرشان مقدمات توقفشان را در تعطیلات تابستانی در حوزه علمیه مشهد، فراهم کردند و اجازه اقامتشان را در یکی از حجره های مدرسه «خیرات خان»، از متولی این مدرسه، آقای دربندی دریافت نمود.
این برنامه که مصادف با اولین ماه های ورود آیت الله العظمی، میلانی از عراق به مشهد مقدس برای تعطیلات تابستانی بود، در سال های بعد هم برایم الگو شد و اکثر تعطیلات تابستانی را در مشهد مقدس مشغول تحصیل و مطالعه می شدم. تالیف کتاب «سیری در صحیحین»، از ثمرات این حوزه مقدس و از عنایات حضرت علی بن موسی الرضا علیه السّلام می باشد.
در حوزه علمیه قم، مدتی در مدرسه فیضیه و مدتی در مدرسه خان و مدتی نیز در مدرسه حجتیه اقامت داشتند. در مشهد مقدس نیز گاهی در مدرسه «خیرات خان» و گاهی در مدرسه میرزا جعفر اقامت داشتند. پس از انتشار جلد اول کتاب «سیری در صحیحین»، چند ماه با اجازه آیت الله العظمی میلانی، در مدرسه وی و در حجره مخصوص او اقامت داشتند.
این در شرایطی بود که مطالعه و تالیف جلد دوم همین کتاب را پیگیری می‌کردند و عنایات خاص آن مرد بزرگ نیز تشویقی بر ادامه این تالیف بود و جلد اول همین کتاب را با تفسیر «المیزان» و «المراجعات»، به عنوان جایزه به طلاب هدیه می داد. تحصیلات ایشان تنها در علوم حوزوی بود، اما با تلاش شهید بهشتی، یک کلاس آموزش زبان انگلیسی شبانه در دبیرستان «دین و دانش» قم تشکیل می شد و عده‌ای از طلاب که بنده هم جزء آنان بودند، در آن شرکت می‌نمودند.
امامت جمعه
آیت‌الله نجمی، در سال ۱۳۶۰ به دستور حضرت امام خمینی رحمة‌الله‌علیه ، به امامت جمعه شهرستان خوی منصوب و در مدت بیست سال، علاوه بر ایفای وظیفه امامت جمعه و حل مشکلات اجتماعی و پاسخ گویی به نیازهای مردم، در همان سال اول، ساختمان مدرسه علوم دینی این شهر را تکمیل کرد و حوزه علمیه را سرو سامان بخشید. بنا بر وظیفه اسلامی، حضور گسترده‌ای در جبهه‌های جنگ داشت.
فعالیت اجتماعی
آیت الله نجمی در سال 1360 به دستور حضرت امام خمینی (ره) به امامت جمعه شهرستان خوی منصوب و در مدت بیست سال، علاوه بر ایفای وظیفه امامت جمعه و حل مشکلات اجتماعی و پاسخگوئی به نیازهای مردم، در همان سال اول ساختمان مدرسه علوم دینی این شهر را تکمیل و حوزه علمیه را سر و سامان بخشید. بنابر وظیفه اسلامی حضور گسترده ای در جبهه های جنگ داشت که علاوه بر پشتیبانی مادی و معنوی فراوان، از افتخارات ایشان جانبازی و قطع نخاع شدن فرزندشان در عملیات والفجر 8 می باشد.
از فعالیت های وی، تاسیس مؤسسه حمایت از بیماران کلیوی و ایجاد مؤسسه توان بخشی مادر است که توانسته است یک صد و ده نفر از زنان و دختران عقب مانده ذهنی از سراسر استان را بازپروری نماید. از دیگر خدمات اجتماعی او تاسیس دانشگاه آزاد اسلامی در سال ۱۳۶۴ و ریاست آن تا سال ۱۳۸۰ بود. و تاسیس بزرگترین کتابخانه منطقه، ایجاد بزرگترین خوابگاه در میان واحد های دانشگاهی شمال غرب کشور دارای امتیاز و موقعیت خاصی می باشد. نمایندگی مجلس خبرگان ایشان در دور دوم مجلس خبرگان رهبری از سوی مردم آذربایجان غربی و در دور سوم از سوی مردم آذربایجان شرقی بود.
اساتید
۱. شیخ علی اکبر اهری
2. شیخ عبدالله نورانی
3. شهید محمد مفتح
4. شهید مرتضی مطهری
۵. سید جواد خطیبی
۶. آیت الله مشکینی
۷. آیت الله شیخ جعفر سبحانی
۸. شیخ مرتضی حائری یزدی و…
آثار:
مرحوم آیت الله محمدصادق نجمی، بیش از بیست اثر را از خود به یادگار گذاشتند که بیشتر آنها به زبان‌های انگلیسی، اردو، عربی و ترکی ترجمه شده است. وی همچنین با اجازه حضرت آیت‌الله خوئی و علامه عسکری، کتاب‌های «البیان»، « عایشه در دوران علی» و «عبدالله بن سبا» را با همکاری استاد هاشم هریسی، به زبان فارسی ترجمه کرد.
برخی از آثار وی عبارتند از:
۱. سخنان حسین بن علی علیه‌السّلام از مدینه تا کربلا؛
۲. سیری در صحیحین؛
۳. تاریخ حرم ائمه بقیع؛
۴. یک مناظره علمی؛
۵. هدیه غدیریه
وفات
ایشان، پس از عمری تلاش و خدمت، به علت عارضه قلبی در بیمارستان پیامبران تهران بستری شد و سرانجام در شامگاه جمعه ۲۵ شهریور۱۳۹۰ شمسی دار فانی را وداع گفت.
