معرفی مسجد میر پنج خامنه
مسجد میر پنج خامنه، یکی از آثار تاریخی و فرهنگی ارزشمند استان آذربایجان شرقی، در شهرستان شبستر و شهر خامنه واقع شده است. این مسجد که مربوط به دوره قاجار است، در خیابان شهرداری، روبروی شهرداری خامنه قرار دارد. مسجد میر پنج در تاریخ ۲۸ شهریور ۱۳۸۶ با شماره ثبت ۱۹۵۷۹ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
تاریخچه
این مسجد در سال ۱۲۸۴ قمری به دستور حسین خان میرپنجه، سردار توپخانه مظفرالدین شاه قاجار بنا نهاده شده است. حسین خان، به عنوان یکی از شخصیت‌های برجسته تاریخ قاجار، این مسجد را به عنوان نمادی از هنر و معماری اسلامی آن زمان تأسیس کرد. مسجد میر پنج به عنوان تنها مسجد منقش شهرستان شبستر شناخته می‌شود و با ویژگی‌های منحصر به فرد خود، به عنوان یک جاذبه گردشگری و مذهبی مورد توجه قرار دارد.
معماری و طراحی
مسجد میر پنج شامل سه در ورودی است که هرکدام به فضاهای مختلفی منتهی می‌شوند. درب شمالی به آرامگاه حسین خان، درب شرقی به باغ حسین خان و درب جنوبی به باغ مسجد باز می‌شود. به محض ورود به مسجد از در شرقی، وارد باغی با مساحت حدود ۲۰۰۰ متر مربع می‌شویم. این باغ با درختان میوه و گل‌های زیبا، طراوت و زیبایی خاصی به محیط مسجد می‌بخشد. در قسمت شمالی باغ، مسجد حسین خان واقع شده است. ایوان این مسجد به سمت درب جنوبی مشرف است و با نقاشی‌های زیبای مربوط به روز عاشورا و تزئینات اسلیمی مزین شده است.
مسجد دارای شش در ورودی است. سه در از سمت راست و سه در از سمت چپ تعبیه شده است. از سمت راست، در اول به زن نشین مسجد در طبقه دوم، در دوم به چایخانه مسجد و در آخر به صحن اصلی مسجد باز می‌شود. درهای سمت چپ نیز به ترتیب به زن نشین مسجد در طبقه دوم، آشپزخانه مسجد و صحن اصلی مسجد منتهی می‌شوند.
فضای داخلی مسجد
داخل مسجد، دوازده ستون چوبی، سقف را نگه داری می‌کنند. در سمت جنوبی مسجد، که به سمت قبله است، محراب کوچکی با گچ‌بری‌های ساده قرار دارد. در کنار محراب، منبر چوبی متعلق به دوران قاجار وجود دارد که نشان دهنده‌ی هنر و ذوق هنرمندان آن زمان است. بر روی تیرهای چوبی سقف، تاریخ تأسیس بنا یعنی سال ۱۲۸۴ قمری به وضوح نوشته شده است. در داخل مسجد، خطاطی‌های زیبایی با استفاده از دوده مشاهده می‌شود که غالباً نام اهل‌بیت (ع) را به تصویر می‌کشد. همچنین نقاشی‌های گل‌های زیبا و تصاویری از نمادهای اسلامی در زاویه‌های مختلف مشاهده می‌شود.
فضای مسجد در ایام محرم
مراسمات عزاداری در مسجد میر پنج، نه تنها به عنوان یک عمل مذهبی، بلکه به عنوان یک سنت فرهنگی و اجتماعی در میان اهالی خامنه و مناطق اطراف دارای اهمیت ویژه‌ای است. این مراسمات فرصتی برای تجدید میثاق با ارزش‌های اسلامی و یادآوری فداکاری های امام حسین (ع) و یارانش در واقعه عاشورا فراهم می‌آورد. در ایام محرم، فضای داخلی و بیرونی مسجد به زیبایی تزئین می‌شود. پرچم‌های سیاه و نصب بنرهای حاوی اشعار و پیام‌های عاشورایی، جلوه خاصی به این مکان مقدس می‌بخشد. عزاداران در این ایام با حضور پرشور خود، به برگزاری مراسماتی همچون روضه‌خوانی، سینه زنی و زنجیر زنی می‌پردازند.
برنامه‌های فرهنگی و مذهبی در مسجد میر پنج شامل سخنرانی‌های مذهبی، مداحی و نوحه خوانی نیز می‌شود. این برنامه‌ها به منظور تبیین معارف عاشورا و آشنا کردن نسل جوان با فرهنگ عاشورایی برگزار می‌شود. همچنین، در این ایام، مراسم نذری و پذیرایی از عزاداران نیز به صورت گسترده انجام می‌گیرد که نشان دهنده روحیه همدلی و همکاری در میان مردم است.
